Ribas 3
Jornal de la còla FFRC 2022 / 2023 – Genièr de 2023
Cap redactritz : Emilia Laulhé
Maquetista : Julia Bignon
Responsable de publicacion : Felip Hammel
Pendent mon estagi de modul 1 a la Calandreta d’Albi, aguèri l’astre de veire un talhièr ” descantonat ” de Nadal.
Cerquèri la definicion del mot descantonar dins l’Alibert e trobèri : des + canton + ar. Doncas vòl dire de sortir del canton e anar cap als autres. Fa part d’un projècte plan important a Calandreta : sortir de la classa. Aquela idèa per anar dins una autra classa tot en demorant dins l’escòla m’agrada plan. De còps que i a, pas besonh d’anar luènh per aprene e se despaísar.
La tòca èra de faire de decoracions per ondrar l’escòla fins a las vacanças de Nadal. E aprèp, cada enfant partirà amb son trabalh lo jorn de las vacanças per ondrar l’ostal.
L’escòla tota s’acampèt dins una classa per presentar los 4 talhièrs possibles :
Cada enfant causiguèt son talhièr. La cooperacion se faguèt sulpic : los mai grands ajudèron los mai pichons. Èra tanben un moment per sortir de la classa, per cambiar de costuma, per se mesclar amb los autres e per partejar un polit moment.
Los enfants èran plan fièrs de lors creacions.
Aquela sesilha se passèt un dimars pendent una matinada tota e se tornèt faire una autra matinada lo dimars d’aprèp.
Èri plan contenta de partejar aqueste moment de creacion amb los enfants. M’agradava de veire los pichonets amb los mai grands amassa. Fa plaser de veire l’ajuda entre los enfants e se pòt veire que son plan acostumats de lo faire de longa ; e doncas que se fa naturalament per eles e elas.
Bona annada plan granada a totas e totes !
Olivià Roux e la còla
Contunhi mon torn de descubèrtas culturalas d’Occitania. Aqueste còp en estagi dins un caire que las « s » e la « z » se chotan, a Orlhac, me regalèri del patrimòni cultural trapat dins la bibliotèca de la classa de la Calandreta. Al mitan de repertòris de poesias d’autors de l’encontrada, ne descobriguèri d’unes que nos explican en rimas e non sens umor, cossí ben fargar una trufada o una sopa de caulet. De recèptas en poesia d’una granda riquesa culturala, que devon la gandida a la mediatèca Marcela Delpastre (https://catalog.oc-cultura.eu/), implantada a l’Ostal del Telh (https://www.facebook.com/OstaldelTelh, ostaldeltelh.org ), polit ostal crompat pel cònse en 1977. Traparetz alai tanben lo C.F.P.O. Montanhòl, d’autras associacions a l’entorn de la cultura occitana, e la librariá occitana « Descubertas Occitanas » que val la lucada. https://www.decouvertes-occitanes.fr/ Mas pro parlat, vos daissi legir aquestes pichons tresaurs datats de la debuta del sègle XIX e tirats de la revista La Cabreta, transcrits pel regent en grafia classica e preciosament conservats a la Mediatèca :
Se l’idèia vos pren de faire una trufada
De la tòma d’abòrd, plan bona, anatz cercar
La cau blanca, surtot pas agra ni bufada
S’atau n’èra podriá vos far tot mancar
Quand las trufas áun cuèch dins l’aiga, son pas duras
E per las escrassar, patiretz pas, digatz-me?
Dins la padèla après, ont bronzina l’onjura,
Botatz las amb de l’alh e del pebre atanben
Entre temps quand auretz vòstra toma brijada
Dins las trufas sul fuòc vos caudrà l’abocar Remenaretz, quand veiretz la pasta daurada
Las pòtas, de segur, d’enveja, vai lecar.
Loís Debrons
Se n-avètz pas jamai manjat cap de trufada
Podètz pas plan saber de qu’es aquò qu’es bon
Quand n-auretz solament tregit una bocada
Ne’n voldretz un pauc mai…ne’n trobaretz pas pro!
La trufada, z-enfants, es un plat de campanhas
Que cau pas demandar als repàs de « galà »
Mès se, dels còps, l’estiu, anatz a la montanha
Vos cau dire cossi podretz vos regalar
Cercaretz un masuc, pròche d’una vacada
Puèi preferablament parlaretz al vachièr
Pertau que lo vachièr, d’aquela tropelada
Es lo premièr patron-davant lo botelhièr
Veiretz que lo vachièr -que n’es pas badaire-
S’arrenjariá per vos faire despartinar
D’una trufada que cada vachièr sap faire
Pertau qu’a tot aquò que cau per l’enginar
Emile Bancharel
Prendètz un caul, d’abòrd, un gròs e brave caul,
Pomat, dur e pas tròp frostit per la gialada,
Una camba de pòrc del país, mièg-usclada, e dos talhons de grai, dos bons talhons : los cau !
Del lard mescladís, rance un bocin, mès plan pauc,
Dels navets planesards d’Ussèl o d’a Lusclada.
La camba, b-ò ai pas dich, dèu d’èstre marrelada;
Car, sols, los pòrcs d’Auvèrnha àun la cambas atau.
Botatz, sans vos preissar, tot aquò dins una ola,
Amb un gal plan farcit o quaqua vièlha pola,
Un garron de vedèl, una còsta de buòu;
Botatz l-i de la carn, botatz-ne’n, qu’avètz pàur !
Oblidassiatz pas d’alh, las cebas, las carròtas,
E pendent quinze jorns, vos ne’n lecaretz las pòtas !
Arsèni Vermenouze
Emilia Chadeau e la còla
La creacion de l’associacion scola corsa es fòrça anciana, data de 1970. Scola corsa, aquò’s d’escòlas laïcas, apoliticas, an res non còst, que fan d’ensenhament immersiu en lenga còrsa. L’experiéncia tornèt prene en 2021 amb la dobertura de doas escòlas a Bastia e Biguglia. En setembre de 2022 las escòlas de Bastia e Biguglia dobriguèron una segonda classa e una novèla escòla nasquèt a Sarrula. Pel moment los escolans son en mairala. Las escòlas comptan 62 mainatges e 11 emplegats.
Ongan se dobriguèt pel primièr còp una estructura per formar los ensegnantis (regents) de Scola Corsa. Un CA permet de finançar e assegurar lo seguit dels futurs regents. La lora particularitat es que regentas e ajudas mairalas an la meteissa formacion.
Per aprestar l’encontre avèm d’en premièr legit un document redigit en còrse que nos mandèron. Avèm ensajat de comprene en nos apuejant sus nòstras coneissenças de las lengas romanas.
Nos pausèron de questions sus las aisinas qu’utilizam, la plaça del francés e de las autras lengas, se i aviá de plaça per las lengas mai aluenhadas…
Puèi ensagèrem d’escambiar cadun dins nòstra lenga. Aqueste còp aguèrem pas que lo temps per nos presentar e respondre a las questions, mas espèri plan tornar faire un encontre per conéisser mai la còla còrsa.
Julia Bignon e la còla
Lo diménegue 29 de genoier si debanerà sus la Plaça Sant Ròc de Nissa lo 34n Campionat dau Mond dau Palhasso. Es organizat da l’associacion Nissa Pantai.
Per li participar, cau formar de chormas de doi jugaires. La tècola dau juec es de mandar en longuesa, emb l’ajuda d’un lançòu, lo Palhasso, un òme de palha nissart, lo mai luenh possible. Lo campionat s’acaberà per un palmarès fixat per d’arbitres e serà enseguit d’una merenda nissarda.
Aquesta manifestacion esportiva es a gratis. Li chormas son formadi de doi personas e representan caduna un país existent ò imaginari. Existon 4 categorias d’atges :
Categoria 1 Nenons (0 a 5 ans),
Categoria 2 Pichoi (6 a 11 ans),
Categoria 3 Adòs (12 a 17 ans),
Categoria 4 Madurs (18 ans e mai).
Lo Campionat dau Mond dau Palhasso es una vièlha tradicion de l’An Nòu. Lo Palhasso es una mariòta qu’incarna toi lu crucis amolonats de l’an passat. Lo mandar lo mai luenh possible constituisse un biais de si desbarrassar d’aquelu moments dificils passats e començar la novèla annada emb l’esperit laugier.
Aquesta manifestacion es ligada despí de la sieu creacion au Carneval Independent de Sant Ròc. Lo recòrdi dau mond (15,30 mètres de longuesa) es detengut, despí dau 2007, da la chorma de la Contea de Nissa “Lu poetas”, reepresentada da Joan PICCINELLI e Romieu MARTIN. Lu recòrdis dau mond per l’ensems dei categorias son:
15,30 mètres (equipa de Nissa, 2007) per la categoria 4 (madurs),
9,20 mètres (equipa dau Wakanda, 2020) per la categoria 3 (adòs),
5,90 mètres (equipa d’Itàlia, 2016) per la categoria 2 (pichoi),
1,50 mètres (equipa de Mars, 2009) per la categoria 1 (nenons);
Aquest campionat siguèt creat en lo 1990 da la chorma artistica Nux Vomica, dirigida da Loís Pastorelli.
L’eveniment sierve finda per anonciar li datas dau Carneval Independent que si passeja dins diferents quartiers de Nissa. Segon Annie Sidro, istoriana dau Carneval de Nissa, lo palhasso devia èstre a l’origina un òme sauvatge agantat e mes au mitan d’un lançòu. Siguèt mandat en l’ària per si menchonar d’eu. Au carneval oficial de Nissa, li es la chorma tradicionala de “Lou Caïreù Niçart” que manda totjorn d’òmes ò de fremas en l’ària au mitan d’una tela adaptada au pes d’una persona umana.
Cristòu Daurore e la chorma
En aquela debuta d’annada faguèri la darrièra setmana del modul 1, a la calandreta Lo Cigal a Bisan Menerbès.
Cada setmana, lo divendres, la classa de cicle 1 sortís de l’escòla a la descobèrta de
l’environament.
Per aquel darrièr divendres nos anèrem passejar a l’estadi.
A costat de l’estadi, dins un perimètre definit, los enfants avián coma consigna d’anar amassar, dins un primièr temps, de bastons.
Puèi, dins un autre temps, d’anar amassar de fuèlhas de roire secas. Per aquò, Sebastian, lo regent, lor mostrèt cossí èra la fuèlha e lor diguèt que caliá aquestas e pas qu’aquestas.
Un còp tot aquò amassat, devián fargar una sèrp de mar amb las brancas e las fuèlhas. Aquela sèrp de mar es l’animal representat sul blason de la vila de Bisan.
L’objectiu d’aquela òbra èra de parlar d’aquela bèstia que serà representada al carnaval de Bisan dins gaire temps, tot en descobrissent d’elements de la natura.
Emà Gatumel e la còla
Vau presentar una teoria que descubrei en 2020 quand començava a trabalhar a la Calandreta de Limòtges e que fasiá de las recerchas per amainatjar la classa. Qu’es la teoria de las intelligéncias multiplas d’Howard Gardner. Epsicològue cognitiviste, professor de neurologia a la facultat de medecina de Boston, e professor en sciéncias de l’educacion a Harvard aus Estats-Units, fai dempuei de nombrosas annadas de las recerchas sus lo desvelopament de las capacitats cognitivas de l’Òme. Escrisset sa teoria dins un libre intitulat Frames of mind, publicat en 1984. Beucòp de cerchaires e praticians la enrichesisseren e experimenteren. Sas aplicacions pedagogicas son nombrosas.
Segon Howard Gardner, l’èsser uman a uech intelligéncias. Mai d’un parlan de 9 inteligéncias.
Veiquí la lista :
mai 1 – Intelligéncia espirituala : la capacitat a se questionar sus lo sens e lo començament de las chausas.
Chasca persona a 3 o 4 intelligéncias preponderantas e las autras son prensentas mas demandan mai d’esforç per èsser eficientas. Quelas-lai son nostras intelligéncias de confòrt, emb quelas podem nos ressorçar e prener confiança en se.
En França esista un moviment que s’apela Octofun* que prepausa beucòp d’otilhs per estimular las
intelligéncias.
En classa esperimentei en usar mai d’un dispositius. Per exemple :
Per començar ai racontat lo conte « un còp èra … uech intelligéncias ! » per introduire lo principe. E per far comprener que chascun aviá son biais d’aprener.
Ai fach tanben daus luòcs dedicats a quelas intelligéncias : per exemple un canton per escotar de la musica emb daus escotadors. Un luòc per far daus juòcs de construccion, o enquera una estatgiera emb de las activitats d’escritura e una autre emb daus juòcs matematicas.
Lo qu’ai preferat era lo merchat de las conéissenças. Lo principe es de demandar a chascun de prepausar un atelier de sa chausida : pòt èsser un espòrt, una activitat manuala, una chançon… e de prendre lo temps per montrar puei per far participar los autres.
Aguei quela annada : un atelier de iòga, un de capoera, un de tennis, una activitat de graf, de dessenh,
d’origamia.
Es quò que questas 8 intelligéncias podrián èsser presas en compte per evaluar los aprendissatges daus enfants ?
Maria-Andrea Oms
La còla de la grépia “Les bambins” d’un vilatge pròche de Besièrs, Bessan, desira de sensibilizar los enfants a la lenga occitana dins la mira d’un projècte cultural e linguïstic. Per aquò far, decidiguèron de contactar un professional de la lenga qu’a la costuma de trabalhar amb los mai joves : Boby lo contejaire (https://bobylocontejaire.jimdofree.com).
Aquel òme va adaptar sas competéncias al public de la grépia amb, per començar dins las doas primièras sesilhas:
La mariòta de det serà la “referéncia” per cada session.
Una galina que se sona “polideta la galineta” que serà un bon biais per memorizar lo nom pels mainatges, o rampelar de causas entre doas sessions.
Tot lo material utilizat es fach per el meteis amb de fusta.
Una escasença polida de sensibilizar los mai joves dins la nòstra lenga regionala.
Afar a seguir…
Aurèlia Louis e la còla
